Η Πληροφορική ως επιστήμη του επιτελεστικού λόγου

 

Στο λήμμα για την Πληροφορική της ελληνικής Wikipedia, διαβάζουμε ότι: "Πληροφορική ονομάζεται η επιστήμη του επιτελεστικού λόγου, δηλαδή του λόγου (σε διάφορες μορφές) με τη βοήθεια του οποίου είναι εφικτή η επιτέλεση (εκτέλεση) ενεργειών που προκαλούν μεταβολές στον φυσικό κόσμο ή στον τρόπο λειτουργίας τεχνολογικών συσκευών διατάξεων και συστημάτων."

Παρατηρούμε καταρχάς ότι, σύμφωνα με τον ανωτέρω ορισμό, η επιστήμη της Πληροφορικής συνδέεται με τους υπολογιστές (τεχνολογικές διατάξεις και συστήματα) που έχουν την ικανότητα να ενεργούν σύμφωνα με τις οδηγίες (επιτελεστικός λόγος) που τους παρέχονται. Ωστόσο, οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι τα φαινόμενα του επιτελεστικού λόγου δεν περιορίζονται μόνο σε αυτές τις περιπτώσεις. Ειδικότερα, οι φυσικές γλώσσες, δηλαδή ο ανθρώπινος λόγος, μπορεί, υπό κατάλληλες συνθήκες, να επιτελεί ενέργειες. Η μορφή αυτή του ανθρώπινου λόγου ονομάζεται ομιλιακό ενέργημα (speech act) και μελετάται από την κοινωνιογλωσσολογία καθώς και άλλα συναφή επιστημονικά πεδία.

Περαιτέρω, τα επιτελεστικά φαινόμενα του λόγου σαφώς και δεν περιορίζονται μόνο στις φυσικές γλώσσες. Οι κώδικες επικοινωνίας των ζώων (ακόμη και των φυτών) μπορεί να θεωρηθεί ότι ενσωματώνουν επιτελεστικά φαινόμενα: Όταν ένα ζώο επικοινωνεί με άλλα του είδους του συχνά εκπέμπει κατάλληλα σήματα που οδηγούν σε συγκεκριμένες ενέργειες από τους αποδέκτες, όπως για παράδειγμα τη αποφυγή κάποιου κινδύνου. Συνακόλουθα, ο επιτελεστικός λόγος, έστω και με τη μορφή ενός απλού κώδικα σημάτων, μπορούμε να πούμε ότι συνδέεται άρρηκτα με το φαινόμενο της ζωής και προϋπάρχει της εμφάνισης του ανθρώπου. 

Ωστόσο, εκκινώντας κανείς από τις ανωτέρω παρατηρήσεις - διαπιστώσεις, μπορεί να βρει και άλλες πολύ ενδιαφέρουσες περιπτώσεις επιτελεστικού λόγου: Σύμφωνα με το βιβλίο της Γενέσεως, η δημιουργία το σύμπαντος κόσμου πραγματοποιείται δια του Λόγου ("... καὶ εἶπεν ὁ Θεός· γενηθήτω φῶς· καὶ ἐγένετο φῶς..."). Το δε Ευαγγέλιο του Ιωάννη ξεκινά ως εξής: "Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος. Οὗτος ἦν ἐν ἀρχῇ πρὸς τὸν Θεόν. Πάντα δι᾿ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓν ὃ γέγονεν.". Δηλαδή, ο Λόγος είναι η αιτία των πάντων αφού τα πάντα έχει πραγματοποιηθεί δι' αυτού! Και μάλιστα, ο Λόγος αυτός έχει προσωπική υπόσταση ως Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδας!

Με αυτές τις σκέψεις, ξεκίνησε μια γόνιμη συνεργασία το γράφοντα με τον Αγιογράφο Δημήτρη Σκουρτέλη η οποία κατέληξε στη δημιουργία της παρακάτω εικόνας η οποία ιστορεί τις παραπάνω παρατηρήσεις και πολλά άλλα που αφορούν την ίδια τη φύση του ανθρώπου ως "κατ' εικόνα και ομοίωση" του ίδιου του Θεού. Περισσότερες λεπτομέρειες για την ανωτέρω εικόνα δίνει ο ίδιος ο δημιουργός σε σχετική ανάρτηση σε ιστολόγιό του. 

Αξίζει, νομίζω να μελετηθεί περαιτέρω η φύση της Πληροφορικής ως επιστήμης του επιτελεστικού λόγου και οι γόνιμες συνδέσεις που παρέχει μια τέτοια θεώρηση με τις ανθρωπιστικές επιστήμες και όχι μόνο... Ιδιαίτερα σήμερα που, λόγω και των ραγδαίων εξελίξεων στην Τεχνητή Νοημοσύνη, στη Βιοπληροφορική και στο Διαδίκτυο (ιδίως στη μορφή του ως Διαδίκτυο των Πραγμάτων), ερχόμαστε αντιμέτωποι ως Πληροφορικοί αλλά και συνολικά ως Ανθρωπότητα, με μεγάλα διλήμματα και προκλήσεις, με καίρια ερωτήματα που αναζητούν απαντήσεις από την καθεμιά και τον καθένα μας ως Πληροφορικών και ως ενεργών πολιτών...