To upskill myself or not to upskill? That is the question

 

 

 

 

Τον τελευταίο Νοέμβριο, βγήκε σε Δημόσια Διαβούλευση πρόταση σχεδίου νόμου σχετικά με μελλοντικές αλλαγές στη διαδικασία προσλήψεων στον Δημόσιο Τομέα (https://is.gd/OHNgVM). Εκεί (άρθρο 9) διαβάζει κανείς ότι η όλη διαδικασία περνάει πλέον στις αρμοδιότητες του ΑΣΕΠ και οι υποψήφιοι, ανεξαρτήτως των σπουδών τους εξετάζονται και σε: «[…] δεξιότητες γλωσσικού και αριθμητικού συλλογισμού, δεξιότητες ανάλυσης και επίλυσης προβλημάτων στον χώρο εργασίας, ιεράρχησης προτεραιοτήτων και ποιοτικής και αποδοτικής εργασίας». Επιπλέον, στην όλη συζήτηση γύρω από το θέμα, απαντώνται Αγγλικοί όροι όπως: Upskilling, micro-credentials (https://is.gd/7aZlhc) κλπ. Κυριαρχεί δε η (Ελληνική επιτέλους) λέξη: «Δεξιότητες».

Όπως σχολίασα και ο ίδιος στον ιστότοπο opengov.gr (http://www.opengov.gr/ypes/?p=7381#comments), οι εισηγητές της Κυβέρνησης λένε πως αν π.χ. κάποιος έχει σπουδάσει Μηχ/κός Η/Υ στο ΕΜΠ και προκηρυχθεί θέση ας πούμε στο Υπουργείο Εσωτερικών, ή στην ΗΔΙΚΑ, ή στην ΚΤΠ Α.Ε. ή σ’ένα Νοσοκομείο (Μηχανογράφηση κλπ.) θα του ζητήσουν να εξεταστεί σε όσα έχει σπουδάσει και επιπλέον σε «δεξιότητες γλωσσικού και αριθμητικού συλλογισμού, δεξιότητες ανάλυσης και επίλυσης προβλημάτων στον χώρο εργασίας, ιεράρχησης προτεραιοτήτων και ποιοτικής και αποδοτικής εργασία». Κι αναρωτιέμαι:  Δηλαδή και οι υποψήφιοι Παν. Εκπαίδευσης (ΠΕ) θα εξετάζονται σε τί; Στην ορθογραφία; Στις πράξεις της αριθμητικής; 

Με μεγάλη μου απογοήτευση λοιπόν είδα πως οι κύριοι λόγοι που οδήγησαν μια χούφτα ανθρώπους στο να ιδρύσουμε την Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας (www.epe.org.gr) πίσω στα 2001, εξακολουθούν δυστυχώς να υφίστανται. Συνεχίζει δηλ. η Ελληνική Πολιτεία να αντιμετωπίζει πολλές Επιστήμες ως δεξιότητες που αποκτώνται με σεμινάρια λίγων εβδομάδων και εξασφαλίζουν(;) –με λογικό τίμημα- την επαγγελματική αποκατάσταση των νέων. Προς τι λοιπόν η ίδρυση συγκεκριμένων Τμημάτων στα Πανεπιστήμια της χώρας; Γιατί να υπάρχουν ας πούμε Τμήματα Νοσηλευτικής, όταν μπορεί κάποιος να ολοκληρώσει τον αντίστοιχο κύκλο σπουδών σ’ ένα ΕΠΑΛ ή σ’ ένα ΙΕΚ ή ΚΕΚ και να έχει τη δυνατότητα, αφού φυσικά ελεγχθούν οι «δεξιότητες ανάλυσης και επίλυσης προβλημάτων στον χώρο εργασίας» κλπ, να διοριστεί ως νοσηλευτής/τρια στο ΕΣΥ; Κι ακόμη: Σε τι χρειάζονται τα Τμήματα Οικονομικών Σπουδών; Δεν αρκεί η θήτευση σε κάποιο λογιστικό γραφείο ώστε να μπορέσεις να αναλάβεις αύριο το Λογιστήριο π.χ. ενός ΟΤΑ; 

Καθώς στην Ελλάδα η Επιστήμη της Πληροφορικής τυχαίνει να είναι μια απ’ τις κυρίως πάσχουσες από στρεβλώσεις όπως οι παραπάνω, δεν μπόρεσα ν’ αποφύγω μια αναπόληση στα φοιτητικά κι ακόμα πιο πριν, στα μαθητικά μου χρόνια. Τα χρόνια δηλ. της Δευτεροβάθμιας αλλά και του Τμήματος Επιστήμης Υπολογιστών του Παν. Κρήτης.

Μαθητή λοιπόν της Β’ Γυμνασίου με βρήκε το εγχειρίδιο χρήσης του υπολογιστή Commodore 64 (64 Kilobytes RAM) της ομώνυμης εταιρείας. Είχα ήδη την τύχη να έχω παίξει video games σε τέτοιους (8-bits) υπολογιστές σε σπίτια φίλων κι έτσι είχα άφθονες απορίες σχετικά με το πώς φτιάχνονται επιτέλους αυτά τα παιχνίδια! Καθόλου παράξενο λοιπόν που το εν λόγω εγχειρίδιο (γραμμένο στην Αγγλική φυσικά) μου άνοιξε αδιανόητους –ως τότε- ορίζοντες. Εννοείται πως το «ρούφηξα» σε μια μέρα: 6510 CPU instruction set, memory addresses, γλώσσα BASIC, PEEK, POKE, Video RAM, Sound Interface Device (SID) …. Ουάου! Πρέπει οπωσδήποτε να σπουδάσω «Υπολογιστές». Alea jacta est! Θα γίνω ο νέος Σταύρος Φασούλας (https://peoplepill.com/people/stavros-fasoulas/) που έγραψε το παιχνίδι Sanxion με την εξαιρετική μουσική του Prokofiev και το Quedex (aka: Quest for the ultimate DEXterity). Ίσως μπορέσω να έχω σχεδιάσει ένα τσιπ όπως το SID του Bob Yannes ως τα 24 μου! Θα γράψω κι εγώ ως τα 28 λογισμικό όπως το Visicalc. Όλο το μέλλον δικό μου!

Παραδόξως(;) σε καμια στιγμή δεν σκέφτηκα πως όλα τα παραπάνω ήταν απλώς δεξιότητες που θα μπορούσα να αποκτήσω χωρίς κατάλληλες σπουδές. Γι’ αυτό και στρώθηκα στο διάβασμα, ιδίως των μαθημάτων στα οποία θα εξεταζόμουν στις Πανελλαδικές. Έπρεπε οπωσδήποτε να εισαχθώ σε κάποιο Τμήμα Πληροφορικής από τα 3-4 που τότε υπήρχαν στην Ελλάδα. 

Εν τέλει, δόξα τω Θεώ, οι κόποι τριών και βάλε ετών ανταμείφθηκαν και βρέθηκα στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών της Σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ηράκλειο (www.csd.uoc.gr). Εκεί λοιπόν έμαθα από πολύ νωρίς πως υπάρχουν κι άλλοι επεξεργαστές εκτός αυτών της Intel κι ότι τα CP/M και MS-DOS δεν ήταν τα μόνα Λειτουργικά Συστήματα στον κόσμο. Υπήρχαν όμως ακόμη πολλοί «μύθοι» στους οποίους πίστευα. Κι είναι πραγματικά τραγικό ότι όσα φαινόταν τότε (1991) φυσιολογικά στον χώρο, εξακολουθούν να φαίνονται έτσι και σήμερα. Συγκεκριμένα: Η στρέβλωση ότι για να γίνεις προγραμματιστής αξιώσεων αρκεί να ξέρεις μια δημοφιλή γλώσσα προγραμματισμού (όπως ήταν εκείνον τον καιρό η C ή η Pascal) κυριαρχούσε. Στην Ελλάδα υπήρχε τότε –καλώς ή κακώς- κόσμος που έγραφε σε Clipper εφαρμογές για λογιστικά γραφεία και πλούτιζε εντός μηνών. Άρα σε τι χρειαζόταν οι Πανεπιστημιακές σπουδές;

Εύλογο λοιπόν ήταν να σκεφτώ ό,τι πάνω-κάτω σκεφτόταν σχεδόν όλοι οι σπουδαστές των διαφόρων κολλεγίων της εποχής: Άμα μάθω καλά την τάδε γλώσσα προγραμματισμού, μπορώ να κάνω τα πάντα. Κι ένα απ’ τα πρώτα πράγματα που ήθελα να κάνω, ήταν να φτιάξω τον δικό μου compiler. Στην πραγματικότητα είχα εντυπωσιαστεί όταν έμαθα πως στο Τμήμα, και δη στο 3ο έτος, θα γράψουμε τον δικό μας μεταγλωττιστή της δικιάς μας γλώσσας προγραμματισμού. Ουάου και πάλι! Μ' ένα ερωτηματικό όμως πια: Και γιατί να περιμένω το 3ο έτος; Ξέρω (;) προγραμματισμό, οπότε θα το κάνω από τώρα και θα το έχω έτοιμο στο μάθημα ΗΥ340 του 5ου εξαμήνου.  Κι ας μου φώναζε ο εμπειρότερος και πιο ψαγμένος συμφοιτητής Αλέξης Π. ότι: «Πρέπει να έχεις σοβαρό θεωρητικό υπόβαθρο για να πας να γράψεις μια Γλώσσα Προγραμματισμού». Συγκεκριμένα, δεν ήταν τυχαίο που το μάθημα ΗΥ340 («Γλώσσες & Μεταφραστές») είχε ως προαπαιτούμενα –μεταξύ άλλων- τα Δομές Δεδομένων και Θεωρία Υπολογισμού.

Αλλά πού να καταλάβω! Αφού στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου είχα βρει το κλασικό: «Brinch Hansen on Pascal Compilers» (https://is.gd/MWdO2K) όπου ο Hansen παρέθετε ως επίλογο όλον τον πηγαίο κώδικα ενός μεταγλωττιστή της Pascal, γραμμένον σε … Pascal. Και γιατί ο –μακαρίτης πια- Δανός και όχι εγώ δηλαδή; Ανοίγοντας εδώ μικρή παρένθεση, να αναφέρω ότι τότε ήμουν φανατικός θαυμαστής της γλώσσας Pascal. Όχι μόνο γιατί μου φαινόταν «Ferrari» μπροστά στο «Zastava» της Basic του ZX-Spectrum ας πούμε (10 LET X=1) με την οποία … ανδρωθήκαμε, αλλά κι επειδή ήταν τόσο μα τόσο δομημένη: Επιτρέπει π.χ. δήλωση υποπρογράμματος τοπικά• μέσα σε άλλο υποπρόγραμμα. Πόσες σύγχρονες, σημερινές γλώσσες προγραμματισμού το κάνουν; Τέλος παρένθεσης.

Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα, έφη Αλέξης. Sun Sparcstations έχομεν (στο Τμήμα). Unix με gcc (https://gcc.gnu.org) έχομεν. Εργαλεία ( aka: Software) όσα θες: Lex, Flex, Yacc, Bison, you name it.  Τι να μας πει ο Per Brinch Hansen με την ταπεινή UCSD Pascal; «Άντε να σε δω» (πάλι ο Αλέξης). Κι έτσι τελικά ξεκίνησα τέτοιο εγχείρημα χωρίς ιδέα περί context free grammars (CFG), ντετερμινιστικά (και μη) αυτόματα, LALR parsers κλπ, κλπ. Χωρίς εφόδια δηλαδή. Πού πήγαινα ο … Καραμήτρος; Έτσι και μ’ έβλεπε από καμιά μεριά (στο 1ο έτος ήμουν) να προσπαθώ να γράψω κώδικα ο συμπατριώτης μας ο Χρ. Παπαδημητρίου (https://is.gd/mcxSxR) θα μ’ έπνιγε με τα ίδια του τα χέρια· αν βέβαια είχε αποφύγει νωρίτερα το εγκεφαλικό.

Το ρεζουμέ είναι πως αν και –πέρα από χρόνο- έχασα και χρήμα (τα ποτά του στοιχήματος με τον περιβόητο Αλέξη)· εν τέλει ωφελήθηκα, διότι επιτέλους κατάλαβα πως δεν αρκεί που ήξερες κάποτε πως το INT 27h στο MS-DOS  σημαίνει “Terminate and Stay Resident-TSR”, ώστε να βγεις στην πιάτσα και να δηλώσεις «προγραμματιστής συστημάτων». Κι ούτε γίνεσαι σήμερα «κομπιουτεράς» επειδή εγκατέστησες τα … «σπασμένα» Windows 10 στον Η/Υ του γείτονα. Ή επειδή κατέβασες και εγκατέστησες το Libreoffice στο laptop της φοιτήτριας ανιψιάς σου.  Ούτε –παλιότερα- αν είχες προσθέσει τις γραμμές: 

@echo off

cd \Windows

win

στο τέλος του αρχείου C:\Autoexec.bat του αφεντικού. Είχε μεν ο τελευταίος εντυπωσιαστεί μιας και πια ξεκινούσαν αυτόματα τα Windows 3.11 με το που πάταγε το power on, αλλά όχι τόσο ώστε να σου δώσει αύξηση. Ούτε είναι η MS-Access το καλύτερο, πόσο μάλλον το  μοναδικό (!) σύστημα RDBMS. Και ναι, μάντεψε κάτι: Όντως μας ενδιαφέρει αν η Βάση Δεδομένων μας είναι ομαλοποιημένη σε 4NF. Και καμιά φορά, για να λύσεις κάποιο πρόβλημα στο τοπικό σου δίκτυο, ίσως χρειαστεί να έχεις καταλάβει τι είναι το ARP table.

Έλα όμως που δεν τα είχε πει κανείς αυτά  τότε (‘90s) ούτε στους πολίτες, πόσο μάλλον στους κυβερνώντες. Οι οποίοι είχαν εισάγει την Πληροφορική στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση διορίζοντας … Γυμναστές, Θεολόγους, Χημικούς κλπ. για να την διδάξουν. Ενδεικτικά για το τι άνθρωποι βρισκόντουσαν σε τι θέσεις, ο τότε υφυπουργός Παιδείας έχει καταδικαστεί σε κάθειρξη 15 ετών (με αναστολή) και δήμευση περιουσίας για υπόθεση τοκογλυφίας. Είχε δε εμπλακεί και σε υπόθεση πλαστογραφίας, αλλά αθωώθηκε στο Εφετείο.  Και μπορεί η μεν τότε στρέβλωση με τους διδάσκοντες την Πληροφορική να έχει πια –μερικώς κατ’ εμέ- αποκατασταθεί, όμως η σύγχυση της Επιστήμης μας με δεξιότητα (όπως είναι π.χ. η οδήγηση αυτοκινήτου) παραμένει. Κι όχι απλά παραμένει, αλλά νομοσχέδια όπως το αναφερόμενο στην αρχή του παρόντος την ενισχύουν! Ενισχύουν –με το αζημίωτο για μερικούς- την μακράν εσφαλμένη πεποίθηση ότι Πληροφορική είναι η γνώση χρήσης του τάδε πακέτου λογισμικού, είτε αυτό είναι το Office 365 είτε ένα IDE όπως το Microsoft Visual Studio.

Κι όπως εγώ δεν κατάφερα (στο 1ο έτος) να γράψω έναν μεταγλωττιστή κι ας ήξερα καλά(;) 1-2 Γλώσσες προγραμματισμού, έτσι και σήμερα θα ανέμενε κανείς να μην θεωρείται ούτε καν «Προγραμματιστής», πόσο μάλλον «Πληροφορικός» κάποιος/α που γνωρίζει να αξιοποιεί το Visual Studio ή το Eclipse ή το περιβάλλον Ruby on Rails ή, ή … Σαν να δηλώνεις Γεωπόνος επειδή έχεις καλλιεργήσει αποδοτικά 20 διαφορετικά φυτά στον κήπο σου. Η διαφορά είναι πως ενώ είναι απίθανο να διαβάσουμε πουθενά για … σεμινάρια φυσιολογίας φυτών ή βοτανικής ή φυτοπαθολογίας ή εδαφολογίας που αίφνης σε κάνουν δυνάμει μέλος του ΓΕΩΤΕΕ σε 3 μήνες, το διαδίκτυο βρίθει αγγελιών του στυλ: “Μάθε να αναπτύσσεις εφαρμογές μέσα στο καλοκαίρι και βρες δουλειά με μισθό άνω των 1000€”.  Οι προσφέροντες τέτοιου είδους υπηρεσίες, σίγουρα δεν έχουν διαβάσει το εξαιρετικό υπερκείμενο: “Teach Yourself Programming in ten years” (https://norvig.com/21-days.html), όπου γίνεται αναφορά και στην Ιπποκράτεια ρήση: “Η τέχνη είναι μεγάλη, η ζωή είναι σύντομη”.  

Σήμερα λοιπόν, η κατάσταση στον χώρο των ΤΠΕ εξακολουθεί να θυμίζει αρκετά την προαναφερθείσα, χρυσή για ορισμένους, δεκαετία του ‘90· όταν πωλούνταν πιστοποιητικά γνώσης χειρισμού συγκεκριμένου λογισμικού αυτοματισμού γραφείου ή Λειτ. Συστήματος (κάποιοι τα διαφήμιζαν ως: “Ευρωπαϊκές άδειες οδήγησης υπολογιστή”) με τα οποία μπορούσε ο Φιλόλογος π.χ. να διοριστεί καθηγητής Πληροφορικής στη Δευτεροβάθμια. Κι όλα αυτά σε 1-2 μήνες το πολύ. Γιατί να ταλαιπωρείται ο κόσμος με μαθήματα εξαμήνου όπως “Δόμες Δεδομένων” ή “Αλγόριθμοι & Πολυπλοκότητα” κ.α. ; Σιγά. Πληροφορική είναι να “ξέρεις να χτυπάς τα πλήκτρα” όπως χαρακτηριστικά είχε πει (Σοσιαλίστρια) Υπουργός Παιδείας πριν μια δεκαετία περίπου. Τι να κάνουμε; Βλέπετε, η ... “ευελφάλεια” (aka: “flexicurity”) σχετίζεται και με το διαρκές κυνήγι απόκτησης δεξιοτήτων. Όχι γνώσεων (πολύ χρονοβόρο), ούτε καλλιέργειας. Οι δεξιότητες μας ενδιαφέρουν: Το χτένισμα, το μαγείρεμα, η δακτυλογράφηση κ.τ.ό. Πώς θα εξυπηρετούμε τους “ξένους;” Τους “πελάτες;” Τον CEO; Ποιοι επιτέλους θα φέρουν την ανάπτυξη;

 Αλίμονο. Αν μόνο αναγνωριζόταν η αξία της Επιστήμης μας και όσων την θεραπεύουν όπως γίνεται στο εξωτερικό, πόσο ωφελημένη θα έβγαινε η ίδια η χώρα μας! Θυμίζω εδώ την ρήση κάποιου: Η παραγωγή λογισμικού είναι μια αποδοτική “βιομηχανία” που δεν έχει την ανάγκη πρώτων υλών και ούτε απαιτεί γιγάντιες επενδύσεις σε υλική υποδομή. Κι ως κατακλείδα, μια άλλη ατάκα. Η δήλωση ενός -δημοφιλούς ως τα σήμερα- πρώην Πρωθυπουργού σχετικά με τους συμπατριώτες μας: “Δεν θα γίνουμε τα γκαρσόνια της Ευρώπης”. 

Φευ. Αποδεικνύεται πως ούτε ο ίδιος ο μακαρίτης δεν πίστευε σ’αυτό!