Η φούσκα της αξιολόγησης

Αναδημοσίευση άρθρου του Δημήτρη ΧΑΣΑΠΗ από την εφημερίδα ΑΥΤΗ

Την προσεχή Πέμπτη αναμένεται να εκδοθεί η από καιρό προαναγγελθείσα απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με την οποία θα υποχρεώνεται το ελληνικό κράτος να αναγνωρίσει, ως πανεπιστημιακά, τα πτυχία που απονέμουν τα εγχώρια Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών στη βάση συμφωνιών δικαιόχρησης που έχουν με βρετανικά πανεπιστήμια. Μάλιστα, ο αρμόδιος για θέματα εσωτερικής αγοράς της Ε.Ε. επιτρόπος Μακ Κρίβι, απαντώντας προ ημερών σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΝ Δημ. Παπαδημούλη, δήλωσε ότι «η Ελλάδα δεν έχει κανένα δικαίωμα να ελέγχει τίτλους εκπαίδευσης καθηγητών ή να αξιολογεί το εκπαιδευτικό ίδρυμα» (δηλαδή το κάθε Κέντρο Ελευθέρων Σπουδών). Υποθέτω, με το σκεπτικό ότι αξιολογείται από το αντίστοιχο βρετανικό πανεπιστήμιο και τους εξουσιοδοτημένους βρετανικούς οργανισμούς αξιολόγησης των πανεπιστημίων: τον Οργανισμό Ελέγχου Ποιότητας Ανώτατης Εκπαίδευσης (QAA) και το Βρετανικό Συμβούλιο Πιστοποίησης (BAC). Άλλωστε, όπως διακηρύσσει με κάθε ευκαιρία ο πρόεδρός του, τα κολλέγια-μέλη του Συνδέσμου Ελληνικών Κολεγίων «είναι τα μόνα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που υφίστανται ποιοτικό έλεγχο –και μάλιστα τριπλό».

Αυτή η αξιολόγηση έχει αναχθεί σε λυδία λίθο της ποιότητας και του επιπέδου των πανεπιστημιακών σπουδών και κατά συνέπεια σε κυρίαρχο κριτήριο απόδοσης κύρους, και άρα ανταλλακτικής αξίας, στο πανεπιστημιακό πτυχίο. Απόρροια της πολιτικής επιλογής η οποία απαιτεί να μετεξελιχθούν τα πανεπιστήμια σε επιχειρηματικούς οργανισμούς και της συνακόλουθης λογικής ότι η πανεπιστημιακή γνώση είναι εμπόρευμα, η οποία υπόκειται στους νόμους της αγοράς, όπως και το αντίστοιχο πτυχίο ως τίτλος κατοχής της. Αυτή η εμπορευματική οπτική για το πανεπιστήμιο έχει κυριαρχήσει εδώ και μια εικοσαετία στη Βρετανία και ως εκπαιδευτική πολιτική, γνωστή ως «διαδικασία της Μπολόνιας», επιβλήθηκε από τις νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες.

Αυτή η αξιολόγηση, λοιπόν, της οποίας αποκλειστικά κριτήρια αποτελούν οι επιλογές και οι πρακτικές της εμπορευματικής αγοράς αποδεικνύεται τώρα στη Βρετανία ως «φούσκα» για τον καθορισμό της ποιότητας των πανεπιστημίων, παρόμοια με τις διάφορες «φούσκες», στις οποίες κατά καιρούς βασίστηκαν μυθεύματα για τον καταλυτικό ρόλο της αγοράς και οι οποίες κατασκευάστηκαν για να στηρίξουν πολιτικές για την εκπαίδευση νεοφιλελεύθερης έμπνευσης.

Το BBC από τον περασμένο Μάιο σε μια σειρά εκπομπών του αποκαλύπτει «στημένες» αξιολογήσεις σε διάφορα βρετανικά πανεπιστήμια, τα οποία διαμόρφωναν τα αποτελέσματα της αξιολόγησής τους με ποικίλους τρόπους: από πιέσεις στους φοιτητές τους να αξιολογήσουν θετικά το πανεπιστήμιο έως προσφορά ανταλλαγμάτων, όπως π.χ. χρηματοδοτήσεις εκδηλώσεων των φοιτητικών συλλόγων. Οι αποκαλύψεις του BBC ξεκίνησαν για συγκεκριμένα πανεπιστήμια, αλλά γρήγορα διαπιστώθηκε από εκατοντάδες καταγγελίες που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο, ότι οι μεθοδεύσεις «θετικών» αξιολογήσεων αποτελούσαν ένα εκτεταμένο φαινόμενο στα πανεπιστήμια της Βρετανίας, γνωστό στους πανεπιστημιακούς κύκλους, το οποίο συγκαλυπτόταν στο όνομα της «φήμης» του πανεπιστημίου και της εξασφάλισης μιας υψηλής θέσης στην κλίμακα κατάταξης των πανεπιστημίων.

Ακολούθησαν, άρθρα στον Τύπο, με καταγγελίες έγκριτων πανεπιστημιακών, όπως του καθηγητή Τζόφρεϋ Άλντερμαν, ο οποίος διετέλεσε και υπεύθυνος για τη διασφάλιση της ποιότητας στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου, τα οποία αποκάλυπταν μια άλλη όψη των μεθοδεύσεων της αξιολόγησης: οι διδάσκοντες πιέζονται να βαθμολογούν θετικά και να παραβλέπουν την αντιγραφή στις εξετάσεις. Όπως αποκαλύπτει ο καθηγητής Τζόναθαν Μπέιτ του πανεπιστημίου Γουόρικ «υπάρχουν πανεπιστήμια στα οποία κυκλοφορούν οδηγίες προς τους διδάσκοντες που τους υπενθυμίζουν ότι απονέμοντας περισσότερα πτυχία με άριστα θα προωθηθεί το ίδρυμά τους τόσο στους εθνικούς όσο και στους διεθνείς πίνακες κατάταξης».

Παρά ταύτα, ο Ευρωπαίος επίτροπος Μακ Κρίβι φαίνεται ότι δεν άκουσε τίποτα και θεωρεί δεδομένη τη διασφάλιση της ποιότητας των σπουδών στα παραρτήματα των βρετανικών πανεπιστήμιων-ΚΕΣ. Όπως φαίνεται ότι δεν διάβασε τίποτα και ο αρμόδιος για την ανώτατη εκπαίδευση γραμματέας του ΥΠΕΠΘ κ. Κυριαζής, ο οποίος με πρόσφατη εγκύκλιό του πιέζει τα πανεπιστήμια για την εφαρμογή μιας αξιολόγησης βασισμένης στην ίδια λογική με αυτήν που τώρα αποδεικνύεται «φούσκα» στη Βρετανία. Μια «φούσκα» στην απόδοση αξίας στις πανεπιστημιακές σπουδές δεν έχει βέβαια τις θεαματικές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία που έχει μια «φούσκα» στα χρηματιστηριακά ομόλογα. Έχει, όμως, αρνητικές επιπτώσεις οικονομικά ανεκτίμητες, κοινωνικά πολύπλευρες και το χειρότερο μακροπρόθεσμες, αφού η εκπαίδευση αποτελεί κοινωνικό αγαθό και σε καμία εκδοχή της εμπόρευμα…